Adaptacja

Adaptacja do zmian klimatu

Zmiany klimatu są jednym z najważniejszych wyzwań współczesnego świata. „Walka ze zmianami klimatu wymaga dwojakiej reakcji. Po pierwsze – i najważniejsze – musimy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych (tzn. podjąć środki łagodzenia), a następnie musimy podjąć środki adaptacyjne zmierzające do zwalczenia nieuniknionych skutków.” – napisano w Białej Księdze Adaptacji. Adaptacja do zmian klimatu jest jedną ze strategii, jaką podejmujemy, aby zmniejszyć skutki zmian klimatu dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska. Adaptacja jest procesem przystosowywania się do zmieniających się warunków klimatycznych, w sytuacji, gdy wiemy, że bez względu na wysiłki podejmowane na rzecz łagodzenia zmian klimatu, zjawiska klimatyczne będą dla nas coraz większym zagrożeniem.

Czym jest adaptacja do zmian klimatu?

• odpowiedzią na zmiany klimatu, obserwowane i przewidywane w przyszłości,
• odnosi się zarówno do systemów naturalnych, jak i ludzkich,
• ograniczeniem skutków zagrożeń i wykorzystaniem ewentualnych korzyści,
• jest realizowana poprzez politykę, praktykę i projekty
• dotyczy wszystkich szczebli decyzyjnych, wszystkich obszarów kraju, większości sektorów,
• jest podejmowana z wyprzedzeniem lub wobec zaistniałych zjawisk,
• jest podejmowana przez społeczności lub obywateli.

Adaptacja nie polega na robienie więcej lecz szukaniu nowych sposobów myślenia i radzenia sobie z ryzykiem i zagrożeniami, niepewnością i złożonością.

Adaptacja jest zrównoważona:

• nie przyczynia się do zmian klimatu, nie ogranicza działań służących łagodzeniu tych zmian,
• nie narusza zdolności środowiska do naturalnej regeneracji,
• opiera się na naturalnych funkcjach ekosystemów,
• podejmowana w jednym obszarze lub sektorze nie ogranicza możliwości adaptacji innych obszarów i sektorów, ani grup społecznych,
• prowadzona jest w partnerstwie, identyfikuje i angażuje wszystkie zainteresowane podmioty  i jest transparentna.

Źródło: http://climate-adapt.eea.europa.eu

Tworzenie podstaw wiedzy

„Aby móc podejmować decyzje dotyczące najlepszych sposobów adaptacji niezbędne jest posiadanie dostępu do wiarygodnych danych na temat prawdopodobnego oddziaływania zmian klimatu, powiązanych aspektów społeczno-gospodarczych oraz na temat kosztów i korzyści poszczególnych wariantów w zakresie adaptacji. Potrzebna jest szersza wiedza na temat oddziaływania klimatu i wrażliwości na jego skutki, tak by możliwe było wypracowanie odpowiednich rozwiązań politycznych.” – napisano w Białej Księdze Adaptacji.

Celem Klimada 2.0 jest tworzenie podstaw wiedzy. Doświadczenia IOŚ-PIB z dużych projektów poświęconych planowaniu adaptacji do zmian klimatu zostaną wykorzystane w tworzeniu Bazy Wiedzy. Wiedzę o adaptacji będziemy sukcesywnie przekazywać przez Platformę Informatyczną Projektu. Zapraszamy do korzystania z portalu.

Biała Księga Adaptacji

„Biała Księga w sprawie adaptacji do zmian klimatu” (COM(2009)147), jest dokumentem strategicznym Komisji Europejskiej, w którym określono ramy osiągania w UE zdolności do stawienia czoła skutkom zmian klimatu. Jednym z działań tego dokumentu jest włączanie adaptacji do kluczowych dziedzin politycznych UE – polityki zdrowotnej i społecznej, sektorów rolnictwa i leśnictwa, bioróżnorodności i ekosystemów, zasobów i gospodarki wodnej, strefy wybrzeża i obszarów morskich oraz sektorów gospodarczych. W Polsce w nawiązaniu do Białej Księgi Adaptacji powstał „Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” (SPA2020).

SPA2020

„Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” (SPA2020) został przygotowany z myślą o zapewnieniu warunków stabilnego rozwoju społeczno-gospodarczego, mimo zmieniającego się klimatu, ale również z myślą o wykorzystaniu pozytywnego wpływu, jaki działania adaptacyjne mogą mieć na stan środowiska i wzrost gospodarczy.

W SPA2020 wskazano generalne zasady polityki adaptacyjnej kraju. Są one następujące:

• Należy minimalizować podatność na ryzyko związane za zmianami klimatu, m.in. uwzględniając ten aspekt na etapie planowania inwestycji.
• Konieczne jest opracowanie planów szybkiego reagowania na wypadek katastrof klimatycznych (powodzie, susze, fale upałów), tak by instytucje publiczne były przygotowane do niesienia natychmiastowej pomocy poszkodowanym.
• Należy wyznaczyć działania, które z punktu widzenia efektywności kosztowej powinny być podjęte w pierwszej kolejności.
• W pierwszym rzędzie należy przygotować się na przeciwdziałanie zagrożeniom zdrowia i życia ludzi oraz szkodom, których skutki mogą być nieodwracalne (np. w postaci utraty dóbr kultury, rzadkich ekosystemów).

W SPA2020 zaplanowano działań adaptacyjne, których wdrożenie podniesie odporność na zmiany klimatu sektorów: gospodarki wodnej, rolnictwa, leśnictwa, zdrowia publicznego, energetyki, budownictwa i transportu. Działania adaptacyjne ukierunkowane są także na ochronę różnorodności biologicznej oraz szczególnie wrażliwych regionów Polski – wybrzeża Bałtyku oraz Karpat i Sudetów. Jeden z kierunków działań poświęcono polityce miejskiej.

Miasta

W SPA2020 dostrzeżono szczególną wrażliwość miast na zmiany klimatu. Wrażliwość ta wynika z dużej gęstości zaludnienia w miastach, ale także jest potęgowana negatywnym oddziaływaniem antropopresji na środowisko. Jednocześnie miasta i samorząd lokalny maja kluczowe znaczenie w procesie adaptacji. Zmiany klimatu są zjawiskiem globalnym, jednak skutki tych zmian są odczuwane przede wszystkim lokalnie. Ekspozycja na zagrożenie związane ze zjawiskami klimatycznym, wrażliwość na te zjawiska, zdolność do podejmowania działań adaptacyjnych są charakterystyczne dla każdego miasta. Każde miasto w inny sposób reaguje na skutki zmian klimatu, a poszczególne elementy miasta – mieszkańcy i ich grupy, zabudowa, infrastruktura, usługi – różnią się pod względem wrażliwości na zmiany klimatu. Każde miasto ma także swój niepowtarzalny kapitał, a samorząd narzędzia do podejmowania działań w sytuacji zagrożenia.

Ministerstwo Środowiska, realizując zapisane w SPA2020 kierunki polityki adaptacyjnej, podjęło działanie polegające na opracowaniu planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców (MPA). Partnerami w projekcie są 44 polskie miasta. Celem projektu jest ocena podatności miast na zmiany klimatu i zaplanowanie działań adaptacyjnych oraz opracowanie dokumentu strategicznego – Planu Adaptacji dla każdego miasta, który pomoże miastom zwiększać odporność na zmiany klimatu. Miejskie Plany Adaptacji (MPA) powstaną do końca 2018 r. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy jest liderem konsorcjum realizującego Projekt. Przedsięwzięcie jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz ze środków budżetu państwa.

Nie tylko duże miasta

Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczym w 2017 r. zrealizował projekt „Climate change adaptation in small and medium size Cities” (ClimCities). W ramach projektu opracowano strategie adaptacji miasta do zmian klimatu w pięciu miastach – Bełchatowie, Nowym Sączu, Ostrołęce, Siedlcach i Tomaszowie Mazowieckim. Te pięć strategii to pierwsze w Polsce miejskie dokumenty strategiczne poświęcone adaptacji do zmian klimatu. Projekt był dofinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014 w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej. Był realizowany przez Instytut we współpracy z partnerem Norweskim Vista Analyse na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Analiza ryzyka

W ramach realizacji Projektu IOŚ-PIB przeprowadzi analizę ryzyka związanego ze zmianami klimatu dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska. Wynikiem analizy są mapy ryzyka dla sektorów i czynników klimatycznych wpływających na te sektory. Przyjętą  metodę wyjaśniają eksperci IOŚ-PIB. (Wiecej)

Źródło: https://klimada2.ios.gov.pl/