Załóż ogród deszczowy

Załóż ogród deszczowy

Problemy braku lub nadmiaru wody wynikające ze zmian klimatu dają się już zauważyć nie tylko w perspektywie globalnej czy krajowej. Coraz częściej dotyczą one także naszych posesji, ogrodów, działek, miejskich trawników, rabat i parków.  Aby zapobiegać suszy i podtopieniom oraz móc cieszyć się piękną zielenią niezależnie od pogody, warto pomyśleć o prostym rozwiązaniu, jakim jest ogród deszczowy.

Czym jest ogród deszczowy?

Ogród deszczowy gromadzi wodę opadową, zarówno tę, która trafia do niego bezpośrednio, jak i tę, która spływa z powierzchni nieprzepuszczalnych, np. z dachów, chodników czy podjazdów. Dzięki specjalnej konstrukcji podłoża i odpowiednio dobranym gatunkom roślin pomaga w naturalny sposób ograniczyć spływ wód opadowych do kanalizacji i sprawia, że roślinność uwalnia parę wodną do atmosfery stopniowo, także w okresach suchych.

Na założenie ogrodu deszczowego nie trzeba uzyskiwać żadnych pozwoleń, możemy go stworzyć na naszej działce samodzielnie, bez większego wysiłku i dużych nakładów finansowych. W wielu miastach, m.in. w Krakowie, Warszawie, Gdyni czy Wrocławiu można uzyskać zwrot części poniesionych nakładów na założenie ogrodu deszczowego. Uzyskanie częściowego finansowania wiąże się z potrzebą przedstawienia projektu, zrobieniem kosztorysu i zbieraniem rachunków dokumentujących wydatki.

Ogród deszczowy pozwala oszczędzać wodę użytkową. Do podlewania ogrodu wykorzystuje się rocznie nawet 100 litrów wody na mkw. powierzchni działki. 

Na czas suszy i powodzi

Ogrody deszczowe coraz częściej zakłada się także w przestrzeni miejskiej, dostrzegając w nich nie tylko sprzymierzeńców w czasie suszy, ale także w czasie deszczy nawalnych i występowania lokalnych powodzi.

Szacuje się, że na terenach zurbanizowanych nawet 90% wody opadowej, zamiast trafiać do gleby, spływa powierzchniami nieprzepuszczalnymi do kanalizacji albo niżej położonych zlewni. Nadmiar wody opadowej zalewa ulice i prowadzi do powodzi miejskich.

Przywrócenie równowagi w obiegu wody dzięki przyrodzie stanowi kluczowy element w walce z podtopieniami w miastach pokrytych nieprzepuszczalnym betonem. Roślinność zatrzymująca i magazynująca wodę oraz uwalniająca ją stopniowo staje się naturalnym regulatorem poziomu wilgotności.

Przyjmuje się, że ogród deszczowy wchłania 30-40% wody więcej niż trawnik o podobnych wymiarach.

Skrzynia czy rabata

W zależności od potrzeb, ogród deszczowy może przybrać kształt skrzyni, rabaty albo większych połaci z drzewami i krzewami.  I tak, jeśli zdecydujemy się na ogród w pobliżu ścian budynku, żeby rynną odprowadzać do niego wodę z dachu, zastosujmy skrzynię odpowiednich rozmiarów lub podwyższoną rabatę z dnem wyściełanym folią.

Jeśli planujemy zbierać wodę z nawierzchni nieprzepuszczalnych – chodnika lub podjazdu, załóżmy rabatę bylinową lub skupisko drzew i krzewów uzupełnionych bylinami. Takie rozwiązania sprawdzą się również przy obniżeniach terenu, w których po ulewach gromadzi się woda.

Odpowiednie podłoże

Zakładanie ogrodu zaczyna się od dokładnej oceny terenu i wyznaczenia odpowiedniego miejsca. Należy sprawdzić, czy w ziemi znajdują się korzenie drzew, instalacje podziemne oraz źródła wody gruntowej. Poziom wód najlepiej ocenić wiosną, wykopując dół o głębokości 1,5 m i czekając, czy w ciągu doby nie wypełni się on wodą. Jeśli się wypełni, będzie to oznaczało, że wody gruntowe znajdują się na tyle płytko, że założenie ogrodu w gruncie nie będzie możliwe i konieczne będzie zastosowanie pojemnika lub zmiana miejsca. 

Wybierając lokalizację ogrodu, należy również zwrócić uwagę na położenie względem zabudowań. Aby nie spowodować zawilgocenia budynku, bezpieczna odległość ogrodu deszczowego w skrzyni powinna wynosić minimum 30 cm od ściany budynku, ogrodu deszczowego w gruncie wyścielonego folią – 50 cm, a ogrodu typu infiltracyjnego – co najmniej 5 m. Nie zaleca się umiejscawiania ogrodu bezpośrednio przy fundamentach budynku.

Gdy miejsce na ogród zostanie wyznaczone, można wykonać drenujące podłoże. Im większą powierzchnię przeznaczamy pod ogród, tym głębsza powinna być warstwa drenażu. Przyjmuje się, że zagłębienie lub skrzynia powinny mieć od 50 do 80 cm głębokości.

Na samym dnie wykopu lub skrzyni układamy tłuczeń kamienny. Następnie dajemy warstwę grubego żwiru. Kolejną warstwę powinny stanowić kamyki lub drobny żwir. Na tych warstwach sypiemy warstwę gruntu o dobrej przepuszczalności, np. piasek, a na nim 20-30 cm warstwę gleby zapewniającej odpowiednie warunki do rozwoju roślin. Na drenażu możemy umieścić włókninę, która zapobiegnie tworzeniu się mułu.

Gdy zakładamy ogród w szczelnej skrzyni, na wzniesieniu lub gdy nasze podłoże jest gliniaste i nieprzepuszczalne, konieczne będzie założenie odpływu przelewowego, który umożliwi wypływ wody podczas zbyt obfitych opadów.

Jakie rośliny wybrać?

W ogrodzie deszczowym możemy zasadzić zarówno same byliny, jak i byliny uzupełnione drzewami i krzewami. Ważne jest, by większość (ok.70%) stanowiła tzw. roślinność hydrofitowa, która doskonale radzi sobie zarówno w czasie zalewania, jak i podczas suszy. Gatunki takich właśnie roślin najczęściej spotkamy w strefach bagiennych oraz na obrzeżach stawów i rzek, gdzie rosną w płytkiej wodzie, na podłożu umiarkowanie wilgotnym czy okresowo suchym. Rośliny te dodatkowo zatrzymują zanieczyszczenia z wody spływającej z uszczelnionych powierzchni, a więc pełnią funkcję naturalnego filtra.

I tak, w zależności od wysokości rośliny, możemy wybrać:

byliny niższe:

knieć błotna (15-30 cm), niezapominajka błotna (ok.30cm), tojeść kropkowana (30-40 cm), turzyca ptasie łapki (10 cm), wielosił rozesłany (do 30 cm)

byliny wyższe:

bodziszek łąkowy (do 80 cm), jaskier ostry (do 80 cm), języczka pomarańczowa (do 120 cm), języczka Przewalskiego (do 150 cm), kosaciec żółty lub syberyjski (do 100 cm), krwawnica pospolita (60-100 cm), liatra kłosowa (do 70 cm), manna mielec (do 70 cm), mięta nadwodna (do 80 cm), rdest wężownik (do 100 cm), sadziec konopiasty (do 70 cm), skrzyp zimowy (do 130 cm), tatarak zwyczajny (60-80 cm), wielosił błękitny (do 70 cm)

krzewy:

dereń biały (do 3 m), wierzba iwa (od 9 do 22 m) lub purpurowa (do 3 m), kalina koralowa (od 3 do 5 m)

drzewa:

olsza czarna lub szara, czeremcha pospolita.

Zakładanie ogrodów deszczowych to jeden ze sposobów adaptacji do zmian klimatu, który nie tylko pomaga w gospodarowaniu zasobami wody, ale i przynosi wiele radości. Wierzymy, że pasjonaci ogrodnictwa docenią liczne zalety takich właśnie ogrodów i już wkrótce w naszym otoczeniu będzie pojawiało się ich coraz więcej.

Ogrody deszczowe pomagają dbać o różnorodność biologiczną. Urozmaicona roślinność w naszym otoczeniu oraz dostęp do wody przyciągają wiele różnych gatunków zwierząt.

Źródło: https://klimada2.ios.gov.pl/

Metadane - wyciąg z rejestru zmian